Kas Doku; Kas; vücutta yer alan ve gelişmekte olan hücrelerin mezodermal tabakalarından meydana gelen, büzülebilen dokudur. Sarkomer adı verilen kas demetlerinden meydana gelir.
Kas dokunun görevi;
- İskelet ile vücuda şekil verir.
- Kemiklere destek görevi yapar.
- İskeleti meydana getiren eklemleri ve kemikleri hareket ettirir.
Kas hareketlerinim çoğu bilinç dışında oluşur ve hayati fonksiyonların gerçekleşebilmesi için büyük önem taşır. (Mesela; kalbin kasılarak kan pompalaması)
Kaslar Üçe Ayrılır. Bunlar
- Çizgili kas
- Kalp kası
- Düz kas
Çizgili Kas; Çizgili kas hücreleri kırmızı kas hücresi olarak da adlandırılır. Yapısında miyozin ve aktin proteinleri vardır. Moleküllerin birbiri üzerinde kayması ile kasılma olayı olur. Sinir hücreleri ile bağlantılıdır ve isteğe bağlı hareketi sağlar.
Kas hücreleri bir hücre zarı ile çevrilidir. Bu hücre zarına Sarkolemma denir. Ayrıca bu hücreler Endomesiyum adı verilen konnektif doku ile çevrilidir. Kas demetleri birleşerek lif demetlerini oluşturur. Bu lif demetlerini çevreleyen konnektif doku ise Permisyumdur. Lif demetleri ise birleşerek iskelet kası meydana gelir.
Kas hücrelerinde sarkoplazma bulunur. Sarkoplazma yapısında asılı halde olan yüzlerde miyofibriller bulunur. Miyofibriller ise protein yapısında inceli kalınlı miyofilamentlerden meydana gelir. İnce miyofilamentler Aktin, kalın miyofilamentler ise Miyozin moleküllerinden meydana gelir. Bu sebeple ince ve kalın olan filamentler aktin ve miyozin filamentler olarak da adlandırılırlar.
Aktin ve miyozin filamentlerinin dizilimi iskelet kaslarına çizgili görünümü verir.
Çizgili kaslar ucunda yer alan kirişlerle kemiklere tutunur. Bu kaslar;
- Kol ve bacak hareketlerini
- Bel, sırt ve boyun omurlarının eğilme ve dönmesini
- Koşmayı
- Spor yapmayı sağlar.
Çizgili Kasların Özellikleri Nelerdir?
- Çizgili kasların hücreleri uzun ve silindir biçimindedir.
- Bir kas teli boyunca birden fazla çekirdek vardır.
- Düz kaslara göre daha hızlı kasılırlar.
- Eklem bacaklılardaki kaslar çizgili kaslardır.
- Kas hücrelerinin sınırları belirsizdir.
- Sitokinez (Stoplazma bölünmesi) görülmez.
Kalp Kası; Kalbin 3 katından birisi olan myocardium'dur. Yapı olarak çizgili kaslara benzer fakat çalışma şekli çizgili kaslar gibi değildir. Yani çalışması istemsizdir, istem dışı buna otonom denir. Hızlıdır ve devamlı kasılırlar fakat yorulmazlar. Embriyo henüz 4 haftalık iken çalışmaya başlar ve ölene dek devam eder. Kalp kası hücreleri çok çekirdeklidir ve çekirdekler hücrenin orta kısmında yer alır. Çizgili kaslara oranla daha az miyofibril içerir. Hem boyuna bantlaşma hem de enine bantlaşmalara rastlanılır.
Düz Kaslar; Düz kas hücreleri tek çekirdekli, uzun, ince ve renksizdir. Ayrıca hücre şekilleri mekik biçimindedir. İstemsiz olarak çalışırlar. (İç organlar gibi) Çalışmasını kontrol eden sistem; otonom sinir sistemidir. Yavaş çalışırlar. Uzun süre ritmik olarak çalışırlar ve yorulmazlar. Mide, dalak, damar ve bağırsaklarda yer alan kaslar bu kaslara örnek verilir. Düz kasta yer alan aktin ve miyozinler düzgün olarak dizilmezler ve bu nedenle çizgili görünüme sahip değildir.
